Phòng ngừa và xử trí tai nạn do vật sắc nhọn

Tai nạn do vật sắc nhọn (kim tiêm, dao mổ, dụng cụ y tế xuyên thấu da…) là một trong những nguy cơ phơi nhiễm nghề nghiệp nghiêm trọng nhất đối với nhân viên y tế. Tai nạn này có thể dẫn đến phơi nhiễm với các tác nhân lây truyền qua đường máu như HIV, HBV, HCV, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và an toàn nghề nghiệp.

Tài liệu “Phòng ngừa – Xử trí tai nạn do vật sắc nhọn” của BSCKII Nguyễn Lan Phượng – Cố vấn Kiểm soát Nhiễm khuẩn, BV Nguyễn Tri Phương mang đến một hướng dẫn đầy đủ, gồm:

1. Nguy cơ và phương thức phơi nhiễm

• Lạm dụng tiêm chích, động tác không an toàn, xử lý chất thải y tế không đúng cách (trang 3).

• Vật sắc nhọn xuyên thấu da hoặc máu/dịch cơ thể tiếp xúc với vết thương hở, niêm mạc mắt – mũi – miệng (trang 4).

2. Xử trí ban đầu khi tai nạn xảy ra

• Vết thương qua da: nhanh chóng loại bỏ vật gây tổn thương, rửa vết thương dưới vòi nước, xà phòng; không nặn bóp máu; băng lại vết thương (trang 6).

• Phơi nhiễm qua niêm mạc mắt, mũi, miệng: rửa ngay bằng nước muối sinh lý 0,9% liên tục nhiều lần; không dùng hóa chất sát khuẩn (trang 7).

• Báo cáo ngay cho người phụ trách, làm biên bản, đánh giá mức độ phơi nhiễm (trang 8–10).

3. Đánh giá và xét nghiệm

• Xác định nguy cơ dựa vào tình trạng HIV, HBV, HCV của nguồn gây phơi nhiễm (trang 13–14).

• Người bị phơi nhiễm cần được làm xét nghiệm máu ban đầu và theo dõi định kỳ sau 1, 3, 6 tháng (trang 18).

4. Tư vấn và điều trị dự phòng sau phơi nhiễm

• Hỗ trợ tâm lý, tư vấn nguy cơ và cách phòng lây cho người khác (trang 15).

• Điều trị dự phòng HIV cần bắt đầu càng sớm càng tốt, lý tưởng trong vòng 6 giờ đầu, không muộn hơn 72 giờ (trang 17).

• Các trường hợp phơi nhiễm HBV, HCV được hướng dẫn chuyển khám và điều trị chuyên khoa (trang 16, 24).

5. Biện pháp dự phòng để giảm thiểu tai nạn

• Hạn chế tiêm chích không cần thiết.

• Đào tạo NVYT thực hành an toàn, tránh dùng lại bơm kim tiêm.

• Thu gom chất thải sắc nhọn đúng quy định, không để kim tiêm vương vãi.

• Thực hiện báo cáo và giám sát đầy đủ mỗi khi xảy ra sự cố (trang 20–21).

Ý nghĩa tài liệu

Tài liệu này là hướng dẫn quan trọng giúp nhân viên y tế nhận diện nguy cơ, xử trí đúng cách và dự phòng hiệu quả khi xảy ra tai nạn nghề nghiệp liên quan vật sắc nhọn. Đồng thời, nhấn mạnh vai trò phòng ngừa, giám sát và xây dựng văn hóa an toàn trong bệnh viện.

👉 Đây là tài liệu cần thiết để phổ biến trong các buổi tập huấn an toàn nghề nghiệp, đồng thời niêm yết tóm tắt quy trình xử trí tại các khoa lâm sàng, phòng thủ thuật nhằm bảo đảm nhân viên y tế được bảo vệ tối đa.