Kháng kháng sinh (AMR) đang là mối đe dọa y tế toàn cầu, có thể cướp đi sinh mạng của 300 triệu người vào năm 2050 nếu không có biện pháp can thiệp hiệu quả. Việt Nam, trong đó có Bệnh viện Chợ Rẫy, nằm trong nhóm quốc gia có tỷ lệ vi khuẩn đa kháng cao nhất thế giới.
Đứng trước thách thức này, từ năm 2009, Bệnh viện Chợ Rẫy đã khởi động Chương trình quản lý sử dụng kháng sinh (Antimicrobial Stewardship – AMS), trở thành một trong những đơn vị tiên phong trong cả nước. Tài liệu do TS.BS. Lê Quốc Hùng – Trưởng khoa Bệnh Nhiệt đới biên soạn, tổng kết 10 năm triển khai AMS.
1. Những khó khăn lúc khởi đầu
Thiếu kinh nghiệm tổ chức chương trình AMS, nhiều vấn đề tồn tại chưa biết bắt đầu từ đâu.
Khác biệt quan điểm điều trị giữa các khoa, đặc biệt khối ngoại khoa.
Năng lực vi sinh còn hạn chế, thiếu chuyên gia bệnh nhiễm trùng và dược lâm sàng.
Chưa có nghiên cứu đầy đủ về thực trạng nhiễm khuẩn bệnh viện.
2. Các biện pháp triển khai
Thu thập số liệu vi sinh, xuất bản Hướng dẫn sử dụng kháng sinh lần đầu (2009).
Thực hiện nghiên cứu kháng sinh dự phòng trước phẫu thuật.
Thành lập ban AMS và mạng lưới cán bộ lâm sàng, dược, vi sinh, quản lý chất lượng cùng tham gia.
Ứng dụng công nghệ thông tin vào giám sát sử dụng thuốc.
3. Kết quả nổi bật
Tuân thủ vệ sinh tay: tăng từ 49,7% (2017) lên 85,6% (2022).
Tuân thủ kháng sinh dự phòng phẫu thuật: đạt 95–99%, góp phần giảm rõ rệt nhiễm khuẩn hậu phẫu.
Tỷ lệ sử dụng kháng sinh hợp lý theo hướng dẫn bệnh viện: 90–95%.
Tỷ suất nhiễm khuẩn bệnh viện giảm còn 2,6/1000 bệnh nhân-ngày (so với 3,16 năm 2017).
Chi phí kháng sinh trong tổng chi phí thuốc điều trị giảm từ 21,3% (2013) xuống còn 16,6% (2020), tiết kiệm hàng chục tỷ đồng mỗi năm.
4. Tác động và bài học
Nhận thức của lãnh đạo và nhân viên y tế thay đổi tích cực, từ chỗ hoài nghi sang chủ động tham gia, đồng thuận trong thực hành.
Xuất bản nhiều tài liệu chuẩn hóa như sách hướng dẫn sử dụng kháng sinh, giúp đồng bộ hóa điều trị.
Chương trình AMS chứng minh: khởi động không bao giờ là muộn, nhưng cần sự phối hợp đa ngành và cam kết lâu dài.
5. Mục tiêu tương lai
Duy trì và nâng cao tuổi thọ của kháng sinh thông qua chiến lược như “xoay vòng kháng sinh”.
Tăng cường giám sát vi sinh, ứng dụng các công cụ chẩn đoán sớm (như PCT).
Đào tạo liên tục, mở rộng nghiên cứu khoa học, đặc biệt về gen kháng thuốc.
Xây dựng chính sách mới và đảm bảo kinh phí bền vững cho chương trình AMS.
📖 Tài liệu này là một cẩm nang thực tiễn cho các bệnh viện tại Việt Nam trong triển khai quản lý sử dụng kháng sinh. Bệnh viện Chợ Rẫy đã chứng minh rằng: quản lý kháng sinh hiệu quả không chỉ giúp giảm kháng thuốc, mà còn nâng cao chất lượng điều trị và giảm chi phí y tế.
- Đăng nhập để gửi ý kiến
