Tiêm an toàn là một trong những nội dung trọng tâm của công tác kiểm soát nhiễm khuẩn (KSNK) tại các cơ sở khám chữa bệnh. Việc thực hành tiêm đúng quy trình không chỉ đảm bảo hiệu quả điều trị cho người bệnh mà còn bảo vệ nhân viên y tế và cộng đồng khỏi các nguy cơ phơi nhiễm với tác nhân gây bệnh đường máu.
Nhằm hỗ trợ các cơ sở y tế nâng cao chất lượng thực hành tiêm, Bộ Y tế đã ban hành “Hướng dẫn Tiêm an toàn” – tài liệu được xây dựng dựa trên các khuyến cáo mới nhất của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và kinh nghiệm thực tế tại Việt Nam. Tài liệu dành cho nhân viên y tế, cơ sở đào tạo và các đơn vị liên quan trong hoạt động tiêm, truyền, lấy mẫu bệnh phẩm và xử lý chất thải sắc nhọn.
Nội dung tài liệu
1. Khái niệm và mục tiêu tiêm an toàn
Tài liệu nhấn mạnh định nghĩa của WHO về tiêm an toàn:
Không gây hại cho người được tiêm;
Không gây phơi nhiễm cho người thực hiện thủ thuật;
Không tạo chất thải nguy hại cho cộng đồng.
Tiêm không an toàn có thể dẫn đến lây nhiễm HBV, HCV, HIV và nhiều biến chứng khác, do đó việc tuân thủ quy trình là bắt buộc trong môi trường y tế.
2. Sinh bệnh học nhiễm khuẩn đường máu liên quan đến tiêm
Nguy cơ lây nhiễm ba tác nhân phổ biến khi tiêm không an toàn:
HBV: nguy cơ lây truyền cao, virus tồn tại lâu trong môi trường. Tỷ lệ lây sau tổn thương kim tiêm có thể lên đến 23–62%.
HCV: khả năng lây thấp hơn HBV nhưng vẫn chiếm tỷ lệ đáng kể; 75–85% trường hợp trở thành mạn tính.
HIV: kém bền vững nhưng vẫn có nguy cơ lây sau phơi nhiễm kim tiêm (khoảng 0,3%).
3. Các giải pháp tăng cường thực hành tiêm an toàn
6 nhóm giải pháp bao gồm:
3.1. Giảm các mũi tiêm không cần thiết
Tuân thủ quy định kê đơn đúng chỉ định.
Tuyên truyền để người bệnh hiểu tác hại của lạm dụng thuốc tiêm.
3.2. Đảm bảo đầy đủ phương tiện, dụng cụ
Bơm kim tiêm vô khuẩn, dùng một lần.
Cung cấp đầy đủ phương tiện vệ sinh tay, bông cồn dùng một lần, hộp chống sốc.
Trang bị hộp đựng vật sắc nhọn đạt chuẩn.
3.3. Tiêm vắc xin viêm gan B cho nhân viên y tế
Bắt buộc tiêm phòng theo quy định để bảo vệ nhân viên khỏi nguy cơ phơi nhiễm nghề nghiệp.
3.4. Nâng cao kiến thức và kỹ năng
Tập huấn thường xuyên về KSNK, tiêm an toàn, quản lý chất thải y tế.
3.5. Tăng cường kiểm tra – giám sát
Điều dưỡng trưởng và mạng lưới KSNK giám sát tuân thủ vệ sinh tay và quy trình kỹ thuật.
3.6. Thực hành đúng quy trình kỹ thuật tiêm
Bao gồm các yêu cầu:
Vệ sinh tay đúng 5 thời điểm.
Chuẩn bị xe tiêm gọn gàng, vô khuẩn.
Tuân thủ 5 đúng trong tiêm: đúng người bệnh – đúng thuốc – đúng liều – đúng thời điểm – đúng đường tiêm.
Phòng ngừa sốc phản vệ và xử trí ban đầu.
Không gây nguy hại cho người tiêm: không đậy nắp kim bằng hai tay, bỏ vật sắc nhọn đúng quy định.
Không gây nguy hại cho cộng đồng: thu gom, xử lý chất thải sắc nhọn đúng quy trình.
4. Dự phòng phơi nhiễm nghề nghiệp khi tiêm
4.1. Chăm sóc sức khỏe nghề nghiệp
Tiêm phòng HBV cho toàn bộ nhân viên.
Xét nghiệm HBV, HCV, HIV theo nhu cầu và hướng dẫn.
4.2. Phòng ngừa tổn thương do vật sắc nhọn
Áp dụng theo 4 nhóm biện pháp:
Loại bỏ nguy cơ (giảm mũi tiêm không cần thiết, dùng thiết bị an toàn).
Kiểm soát kỹ thuật (hộp kháng thủng, kim an toàn).
Kiểm soát hành chính (đào tạo, quy trình vận hành).
Sử dụng phương tiện phòng hộ cá nhân phù hợp.
4.3. Xử trí phơi nhiễm
Gồm 4 bước:
Sơ cứu ngay tại thời điểm xảy ra phơi nhiễm.
Báo cáo người phụ trách.
Đánh giá nguy cơ và điều trị dự phòng (nếu cần).
Ghi nhận vào hệ thống giám sát tổn thương do vật sắc nhọn.
Tài liệu Hướng dẫn Tiêm an toàn là công cụ quan trọng giúp các cơ sở y tế tăng cường thực hành tiêm an toàn, phòng ngừa phơi nhiễm nghề nghiệp và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Việc triển khai đồng bộ tài liệu này sẽ góp phần giảm tai nạn nghề nghiệp, cải thiện chất lượng chăm sóc người bệnh và củng cố hệ thống KSNK tại bệnh viện.
- Đăng nhập để gửi ý kiến
