Vệ sinh tay là biện pháp đơn giản nhưng có hiệu quả cao nhất trong phòng ngừa nhiễm khuẩn bệnh viện. Nhiều nghiên cứu cho thấy bàn tay của nhân viên y tế có thể mang lượng vi sinh vật rất lớn, dễ dàng lan truyền sang người bệnh, sang thiết bị hoặc bề mặt xung quanh nếu không được vệ sinh đúng cách và đúng thời điểm.
Hướng dẫn được ban hành nhằm thống nhất thực hành vệ sinh tay trong chăm sóc và điều trị, tăng cường an toàn người bệnh và giảm nguy cơ nhiễm khuẩn trong các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.
1. Bằng chứng về vai trò của vệ sinh tay
Bàn tay chứa hai nhóm vi sinh vật: vi khuẩn vãng lai và vi khuẩn định cư. Vi khuẩn vãng lai là tác nhân chính gây nhiễm khuẩn bệnh viện, thường xuất hiện khi tay tiếp xúc với người bệnh hoặc các bề mặt ô nhiễm. Nhóm này có thể được loại bỏ dễ dàng bằng vệ sinh tay thường quy.
Lan truyền mầm bệnh thường xảy ra khi:
Tay bị ô nhiễm trong quá trình chăm sóc.
Nhân viên y tế không vệ sinh tay hoặc thực hiện không đúng kỹ thuật.
Tay ô nhiễm tiếp xúc trực tiếp với người bệnh khác hoặc các vật dụng y tế.
Tuân thủ vệ sinh tay tốt giúp giảm 30–50% nguy cơ nhiễm khuẩn bệnh viện.
2. Thực hành vệ sinh tay
2.1. Phương tiện vệ sinh tay
Xà phòng thường, xà phòng khử khuẩn và dung dịch vệ sinh tay chứa cồn phải đạt yêu cầu an toàn và được cấp phép.
Dung dịch chứa cồn nên có chất dưỡng da để hạn chế khô, kích ứng.
Bồn rửa tay phải sạch, bố trí thuận tiện; khăn lau tay sử dụng một lần hoặc khăn vô khuẩn.
Các khu vực chăm sóc người bệnh, buồng phẫu thuật, buồng thủ thuật phải được trang bị đầy đủ phương tiện vệ sinh tay.
2.2. Thời điểm cần vệ sinh tay
Áp dụng theo 5 thời điểm của WHO:
Trước khi tiếp xúc với người bệnh.
Trước khi làm thủ thuật sạch hoặc vô khuẩn.
Sau khi tiếp xúc với máu và dịch cơ thể.
Sau khi tiếp xúc với người bệnh.
Sau khi chạm vào bề mặt xung quanh người bệnh.
Ngoài ra cần vệ sinh tay:
Trước mang găng và sau khi tháo găng.
Trước vào buồng bệnh và sau khi rời buồng bệnh.
Bất cứ khi nào tay nhìn thấy bẩn.
2.3. Kỹ thuật vệ sinh tay
Vệ sinh tay bằng nước và xà phòng hoặc chà tay bằng dung dịch chứa cồn đều phải đảm bảo kỹ thuật 6 bước, bảo đảm hóa chất tiếp xúc toàn bộ bề mặt bàn tay, nhất là các vị trí thường bị bỏ sót như đầu ngón tay, kẽ ngón tay và ngón cái.
Thời gian chà tay với dung dịch cồn: 20–30 giây.
Thời gian rửa tay bằng xà phòng: 40–60 giây.
Không dùng máy sấy tay.
Tránh để tay tái nhiễm bẩn sau khi vệ sinh.
3. Vệ sinh tay ngoại khoa
Áp dụng cho kíp phẫu thuật trước mỗi ca mổ.
Có thể chọn rửa tay bằng xà phòng khử khuẩn hoặc chà tay bằng dung dịch chứa cồn.
Thời gian tối thiểu: 3 phút.
Không dùng bàn chải để chà tay tránh gây tổn thương.
Lau khô bằng khăn vô khuẩn.
Giữ tay hướng lên trong suốt quá trình để nước chảy từ bàn tay xuống khuỷu tay.
4. Sử dụng găng tay
Mang găng tay không thay thế cho vệ sinh tay.
Không dùng một đôi găng để chăm sóc nhiều người bệnh.
Không tiếp tục dùng găng bằng cách chà dung dịch cồn lên bề mặt găng.
Sau khi tháo găng phải vệ sinh tay ngay.
5. Đánh giá và xử trí tác dụng phụ
Nhân viên y tế có biểu hiện khô da, kích ứng hoặc dị ứng với hóa chất vệ sinh tay cần được đánh giá và thay đổi loại hóa chất phù hợp. Các cơ sở khám chữa bệnh phải theo dõi và ghi nhận các phản ứng không mong muốn.
6. Đào tạo và truyền thông
Nhân viên y tế phải được đào tạo định kỳ về vệ sinh tay.
Học viên, người bệnh và người nhà được hướng dẫn thời điểm và kỹ thuật vệ sinh tay.
Quy trình vệ sinh tay cần được treo tại các buồng bệnh, phòng thủ thuật và khu vực chăm sóc.
7. Kiểm tra và giám sát
Các cơ sở y tế cần giám sát:
Sự sẵn có của phương tiện vệ sinh tay.
Tuân thủ thời điểm và kỹ thuật vệ sinh tay của nhân viên y tế.
Tình trạng sử dụng găng tay đúng chỉ định.
Kiến thức, thái độ và hành vi vệ sinh tay.
Kết quả giám sát phải được phản hồi đến các khoa/phòng và sử dụng để cải thiện chất lượng thực hành.
8. Xây dựng chương trình vệ sinh tay
Mỗi cơ sở cần xây dựng kế hoạch hằng năm với mục tiêu rõ ràng, đánh giá định kỳ và có biện pháp tăng cường phù hợp. Chương trình vệ sinh tay là một phần quan trọng của hệ thống kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện.
Vệ sinh tay đúng thời điểm, đúng kỹ thuật và đúng phương tiện là nền tảng quan trọng trong phòng ngừa nhiễm khuẩn bệnh viện. Khi được thực hiện đồng bộ với các biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn khác, vệ sinh tay sẽ góp phần bảo đảm môi trường an toàn cho người bệnh và nhân viên y tế, đồng thời nâng cao chất lượng chăm sóc tại bệnh viện.
- Đăng nhập để gửi ý kiến
